“God Complex” คือที่ 1 ไม่มีใครที่จะมาเหนือไปกว่าฉันได้
สภาวะทางจิตวิทยาที่เรียกว่า “ปมพระเจ้า” จะทำให้ผู้ที่มีปมนี้รู้สึกว่าตนเองมีสิทธิ์ได้รับการปฏิบัติเป็นพิเศษ กฎกติกาไม่มีผลกับตัวเอง และโดยทั่วไปก็ไม่สนใจความต้องการของผู้อื่น อีกทั้งยังเป็นคนขี้หึงและชอบควบคุมผู้อื่นอย่างรุนแรง แนวคิดเรื่องปมพระเจ้านั้นมีความซับซ้อนมาก ซึ่งได้รับการอธิบายครั้งแรกในบริบททางจิตวิทยาโดย Alfred Adler จิตแพทย์ชาวออสเตรียและผู้ก่อตั้งจิตวิทยาปัจเจกบุคคล
ในช่วงต้นศตวรรษที่ 20 Adler เขียนเรื่องราวทางจิตวิทยา เกี่ยวกับผู้คนที่มีความรู้สึกสูงเกินจริงเกี่ยวกับความสำคัญของตนเอง โดยมีรากฐานมาจากความรู้สึกต่ำต้อย เขาเชื่อว่าบุคคลที่มีภาวะเช่นนี้พยายามที่จะชดเชยข้อบกพร่องที่แท้จริง หรือจินตนาการไปเองโดยพยายามทำตัวให้เหนือกว่าผู้อื่น
อะไรที่ทำให้ “ปมพระเจ้า” มีความซับซ้อน?
เหตุผลที่สภาวะทางจิตวิทยารูปแบบนี้มีความซับซ้อน เพราะมาจากหลากหลายอารมณ์ความรู้สึกปะปนกัน ความซับซ้อนของปมพระเจ้าสามารถกระตุ้นได้จากปัจจัยต่าง ๆ มากมาย แต่ที่พบมากจะมาจาก ความนับถือตนเองต่ำ ความรู้สึกไร้อำนาจ หรือมีปัญหาในวัยเด็กที่ไม่ได้รับการแก้ไข โดยมีผู้ปกครองที่ปกป้อง หรือโอ๋มากเกินไป ซึ่งผู้ปกครองจะส่งเสริมความรู้สึกเหล่านี้ด้วยการยกย่องเด็ก ๆ อย่างต่อเนื่องและทำให้เด็ก ๆ รู้สึกพิเศษตลอดเวลา
GinaMarie Guarino ที่ปรึกษาด้านสุขภาพจิต กล่าวว่า “เด็กอาจมีความเสี่ยงที่จะปมพระเจ้าที่มีความซับซ้อนมากขึ้น หากพวกเขาได้รับคำชมมากเกินไป หรือทำผิด และไม่รับผิดชอบต่อพฤติกรรมของตนเอง เด็กได้รับการปกป้องจากการทำผิดมากเกินไป และไม่ต้องรับผิดชอบต่อพฤติกรรมใด ๆ ของตัวเอง ที่แย่คือเด็ก ๆ อาจไม่ได้พัฒนาความคิดที่เหมาะสม หรือไม่รู้จักการเคารพกฎและการมีขอบเขต”
การมีปมพระเจ้าทำให้เกิดการกระทำอย่างไร
Steve Carleton, LCSW, CACIII นักสังคมสงเคราะห์ทางคลินิก และผู้อำนวยการทางคลินิก ผู้บริหารที่ Gallus Detox Center อธิบายว่า “ความซับซ้อนของปมพระเจ้าอาจเกิดจากประสบการณ์ที่สำเร็จเรื่องใดเรื่องหนึ่งมา หรือความชื่นชม ซึ่งช่วยเพิ่มอัตตาของผู้ถูกชม และทำให้พวกเขาเชื่อว่าตนเหนือกว่าผู้อื่น” ในการถามถึงสาเหตุอื่น ๆ Carleton ตั้งข้อสังเกตเพิ่มเติมว่า “ผู้ที่มีปมพระเจ้า จัดเป็นคนที่มีบุคลิกภาพแบบหลงตัวเอง การขาดความฉลาดทางอารมณ์ หรือมีความเจ็บป่วยทางจิต เช่น โรคอารมณ์สองขั้ว” และยิ่งมีพระเจ้าที่ซับซ้อนมากเท่าไหร่ พฤติกรรมของผู้ที่มีลักษณะเช่นนี้ จะสามารถทำลายล้างและสร้างความเสียหายให้กับคนรอบข้างได้ โดยอาจวิพากษ์วิจารณ์ผู้อื่นมากเกินไป หรือพยายามควบคุมสถานการณ์ผ่านการชักใยหรือใช้กำลัง ซึ่งถ้าถึงขั้นใช้กำลังอูก้าแนะนำให้ปรึกษาคุณหมอจิตแพทย์โดยเร็วที่สุดค่ะ
และเนื่องจากพวกเขารู้สึกว่า ตัวเองเหนือกว่า จึงอาจไม่ตระหนักถึงผลกระทบของการกระทำของตัวเองที่มีต่อผู้อื่น ซึ่งนำไปสู่ปัญหา นอกจากนี้ อาจมีปัญหาในการยอมรับความผิดพลาดหรือคำวิจารณ์ และมักจะโทษผู้อื่นแทนที่จะรับผิดชอบตัวเอง
สิ่งสำคัญคือ ทุกคนล้วนมีช่วงเวลาที่รู้สึกว่าตัวเองมีพลัง หรือมีอำนาจมากกว่าปกติ ซึ่งไม่ได้แปลว่าการมีอารมณ์เช่นนี้บางครั้งบางคราวจะเป็นปมพระเจ้าเสมอไป อย่างไรก็ตามหากคุณหรือคนที่คุณรู้จักแสดงอาการเหล่านี้อย่างต่อเนื่อง อาจจะเข้าข่ายมีปมนี้อยู่ในใจ และจำเป็นต้องการได้รับการช่วยเหลือจากนักจิตวิทยาค่ะ
สัญญาณของผู้ที่มีปม God Complex
ก่อนอื่นอูก้าขอแนะนำว่าต้องใช้เวลาในการพิจารณา เพราะผู้ที่มีปมพระเจ้ากับการมีความมั่นใจในตัวเองสูงเพียงชั่วครั้งชั่วคราวนั้นแตกต่างกันค่ะ ซึ่ง Guarino ที่ปรึกษาด้านสุขภาพจิต แนะนำว่า “ผู้ที่มีปมนี้จะมีพฤติกรรมและทัศนคติที่แสดงออกแบบหยิ่งผยอง หรือไม่อดทนต่อมุมมองหรือความคิดเห็นของผู้อื่น และอาจขาดความเห็นอกเห็นใจ ไม่สนใจขอบเขตต่อการกระทำที่มีต่อผู้อื่น ไม่สนใจความรู้สึกของผู้อื่น” นอกจากนี้บุคคลที่มีปมซับซ้อน อาจแสดงอาการที่มากกว่านี้ และอาจหนักข้อขึ้น หากปล่อยไว้โดยไม่ตรวจสอบหรือให้ความช่วยเหลือ พฤติกรรมเหล่านี้อาจนำไปสู่ปัญหาร้ายแรง ทำให้ความสัมพันธ์ย่ำแย่ กระทบต่อการงาน และชีวิตส่วนตัว ในทุก ๆ ด้านเลยค่ะ ลองสังเกตดูนะคะว่าตัวคุณเอง หรือว่าคนรอบข้างที่คุณรู้จักมักจะมีอาการ หรือพฤติกรรมเหล่านี้เป็นประจำหรือเปล่า
- เชื่อว่ามีสิทธิได้รับการปฏิบัติดีกว่าคนอื่น หรือได้รับสิทธิพิเศษ
- พยายามควบคุมความคิดคนอื่น หรืออิจฉาคนอื่นมากเกินไปจนคุมตัวเองไม่ได้
- ปฏิเสธที่จะยอมรับคำวิจารณ์
- คิดว่าตัวเองมีคำตอบทั้งหมด รู้ทุกเรื่อง
- รู้สึกว่าตนเองเหนือกว่าคนอื่น และดูถูกผู้อื่นในเชิงเหยียดหยาม
- ละเลยความต้องการของผู้อื่น
- ไม่สนใจว่าการกระทำของตัวเอง ส่งผลกระทบต่อผู้อื่นอย่างไร
แต่อูก้าขอย้ำเลยนะคะว่า สิ่งสำคัญคือต้องสังเกตว่าการมีการกระทำเหล่านี้ ไม่ได้แปลว่าคน ๆ นั้นมีความผิดปกติทางจิตเสมอไป ซึ่งอารมณ์หรือพฤติกรรมเหล่านี้อาจเป็นตัวบ่งชี้ว่าบางสิ่งในชีวิต หรือสภาพแวดล้อมที่เขาเจอ ทำให้พวกเขารู้สึกว่าตัวเองมีอำนาจ หรือสามารถควบคุมชีวิตของผู้อื่นได้
ซึ่งทำให้ผู้ที่รู้จัก ผู้ที่เห็นถึงการแสดงออกพฤติกรรมเหล่านี้ ไม่ว่าจะรู้จักส่วนตัวก็ดี หรือว่าเห็นผ่านทางโทรทัศน์ ทางสื่อต่าง ๆ ก็จะรู้สึกว่าเป็นพฤติกรรมที่ไม่น่ารัก จนบางครั้งอาจจะมีอารมณ์โมโหไปกับพฤติกรรมท็อกซิกเหล่านี้ได้มากเลยค่ะ และยิ่งผู้ที่มีปมพระเจ้าได้ไปอยู่ในตำแหน่งระดับสูงอย่างไม่เหมาะสม จะยิ่งสร้างความปั่นป่วนให้กับสังคมในวงกว้างเลยทีเดียวค่ะ
